Stanisław Kulczyński
patron Siedemnastki
Stanisław Kulczyński (pseudonim - Zygmunt Nowak). Żył w latach 1895 - 1975. Był biologiem, botanikiem, wybitnym działaczem politycznym i państwowym. Urodził się w Krakowie w rodzinie naukowca, Władysława Kulczyńskiego - zoologa, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował zoologię i botanikę na Uniwersytecie Jagiellońskim (uczeń prof. Mariana Raciborskiego i prof. Władysława Szafera) oraz w Wiedniu. Na krakowskiej uczelni uzyskał doktorat z botaniki w 1919 r. W latach 1921-41 kontynuował działalność naukową związany z Uniwersytetem Jana Kazimierza w Lwowie. W 1924r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym tej uczelni i objął kierownictwo Katedry Systematyki i Morfologii Roślin (do 1939 r.). Od roku 1934 pełnił obowiązki dziekana Wydziału Matematyczno - Przyrodniczego, a następnie rektora lwowskiej uczelni (1936-37). Po roku ustąpił na znak protestu przeciwko anarchizowaniu życia akademickiego i dyskryminacji studentów pochodzenia żydowskiego. Od 1938 r. należał do Klubu Demokratycznego we Lwowie. W czasie wojny był delegatem Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na wychodźstwie na Obszar Lwowski. W 1941 r. opuścił Lwów i przeniósł się do Krakowa, gdzie uczestniczył w prowadzeniu tajnego nauczania na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od X 1941 do XII 1942 był też członkiem Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej.
We Wrocławiu profesor Kulczyński znalazł się tuż po wyzwoleniu miasta.10 maja jako delegat Ministerstwa Oświaty przybył do Wrocławia na czele Grupy Naukowo - Kulturalnej, by chronić przed zagładą tamtejsze dobra naukowe i kulturalne. Zajął się też organizowaniem szkolnictwa akademickiego. Jako pierwszy rektor (w latach 1945-52) połączonych wówczas uczelni - Uniwersytetu i Politechniki położył ogromne zasługi w organizacji życia naukowego Wrocławia. Kierował Katedrą Morfologii i Systematyki Roślin w latach 1945-60 i następnie w latach 1962-69). Od 1935 r. był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności (do roku 1952), a następnie współzałożycielem i członkiem Polskiej Akademii Nauk (od 1952 r.). Współorganizował Wrocławskie Towarzystwo Naukowe i został jego pierwszym prezesem (w latach 1946-56). Przyczynił się do powołania w czerwcu 1945 r. Wrocławskiej Drukarni Naukowej. Miał także swój wkład w przeniesienie z Lwowa do Wrocławia zbiorów "Ossolineum", które wówczas udało się odzyskać. Uczestniczył w organizowaniu Wystawy Ziem Odzyskanych w 1948 r. oraz Międzynarodowego Kongresu Intelektualistów w tym samym roku, na którym reprezentował środowisko naukowe Wrocławia. W 1956 r. był współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Wrocławia i został jego pierwszym prezesem.
Stanisław Kulczyński był też wybitnym działaczem politycznym i państwowym. Został wybrany posłem do Krajowej Rady Narodowej w 1946 r. Jako poseł na Sejm w latach 1952-72 pełnił obowiązki wicemarszałka Sejmu (w latach 1952-56) oraz zastępcy przewodniczącego Rady Państwa (w latach 1956-69). Związał się ze Stronnictwem Demokratycznym. Był zastępcą przewodniczącego (w latach 1945-56), przewodniczącym (1956-69), a następnie przewodniczącym honorowym (1969-75) Rady Naczelnej SD. Pełnił też inne funkcje publiczne - przewodniczącego Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko - Radzieckiej (w latach 1945-49), Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną (od 1955 r.), Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (w latach 1957-71), Ogólnopolskiego Komitetu Obrońców Pokoju (od 1958 r.).
Za swoją pracę i osiągnięcia profesor Kulczyński był wielokrotnie nagradzany. W 1948 r. otrzymał Nagrodę Miasta Wrocławia. Uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez wrocławskie uczelnie - Akademię Medyczną (w 1961 r.), Uniwersytet Wrocławski (w 1963 r.) oraz Politechnikę Wrocławską (w 1965 r.). Jako jeden z pierwszych Stanisław Kulczyński otrzymał godność członka honorowego Towarzystwa Miłośników Wrocławia (16 X 1966 r.) - "jako założyciel i pierwszy rektor Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu". Za zasługi w dziedzinie nauki został odznaczony w 1938 r. Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta, w 1954 r. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą, a w 1959 r. Wielkim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski I Klasy.
Pola badawcze w działalności naukowej profesora to paleobotanika, geografia, systematyka i fitosocjologia roślin, naukowe podstawy ochrony roślin, torfoznawstwo (prowadził liczne badania porównawcze w Szwecji, Finlandii, Estonii, Niemczech, Holandii i na Polesiu). Opisał stratygrafię torfowisk i bagien Polesia pod kątem melioracji, opracował teorię mechanizmu wzrastania torfowisk wysokich i niskich. Uzasadnił tezę o jednoczesnej wędrówce roślinności tundrowej i pontyjskiej w okresie glacjalnym. Przedstawił mikro- i makrostrukturę karbońskich pokładów węgla i charakter węglotwórczy roślinności karbońskiej, wyjaśnił zjawisko tzw. stojących lasów (na obrzeżach zagłębi węglowych we Francji). Zainicjował prace nad "Atlasem flory polskiej" (od 1929 r.), które kontynuował jeden z jego uczniów. Jako pierwszy z botaników polskich wskazał na możliwość wykorzystania metod matematycznych do systematyzowania roślin.
Dorobek naukowy profesora obejmuje około 60 rozpraw naukowych i artykułów, które ogłosił sam lub wspólnie z innymi uczonymi. Ważniejsze publikacje: Flora polska (...) Paprotniki, iglaste i jednoliścienne (wydane w 1919 r.), Rośliny polskie (1924 r., współautorstwo z W. Szaferem i B. Pawłowskim), Flora polska (...) Dwuliścienne wolnopłatkowe, Dwukwiatowe (1927 r., współautorstwo z J. Paczoskim i B. Pawłowskim), Die altdiluvialen Dryasfloren der Gegend von Przemyśl (1932 r.), Torfowiska Polesia (2-tomowe dzieło wydane w latach 1939-40), Geneza karbońskich złóż węglowych (1952 r.). Oprócz tego ukazały się liczne publikacje z zakresu organizacji nauki oraz związane z działalnością społeczno-polityczną (m.in. poświęcone walce o pokój).
Profesor zmarł w Warszawie 12 sierpnia 1975 r. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Krakowie.
Imię prof. Kulczyńskiego nosi wrocławska Szkoła Podstawowa nr 17 oraz bulwar na Wyspie Piaskowej, w pobliżu Uniwersytetu Wrocławskiego.
Na podstawie Encyklopedii Wrocławia artykuł opracowała p. Małgorzata Kubiak - Chudy